Blanca Wilde Lopez

Als taaldocent weet je dat grammatica ontzettend belangrijk is omdat het je helpt om vorm te geven aan taal. Helaas zien leerlingen dit verband niet meteen. Zij worden niet op slag verliefd op de prachtige regels en structuren waarmee je taal kunt produceren.

Hierom heb ik gedurende mijn carrière als docent Engels en Spaans een haat-liefde relatie met grammatica ontwikkeld. De liefde voor taal, en dus ook voor grammatica, maakte dat ik zo graag wilde dat mijn leerlingen alles zouden leren, want dat kon je allemaal wel eens nodig hebben. Alles was belangrijk en alles moest ook behandeld worden.

Maar bij het nakijken van praktische opdrachten inclusief het mondeling was mijn liefde voor grammatica snel omgetoverd in een gevoel van frustratie. Telkens voelde het alsof ik de strijd verloor en de grammatica in de weg zat in plaats van dat het een hulpmiddel werd. Ik besloot om het helemaal anders te doen.

Onderzoek

Ik begon met een klein praktijkonderzoek aan de hand van veel brieven en opdrachten, zoals portfolio’s, van mijn leerlingen. Al snel kwam ik erachter dat de leerlingen de grammatica die wij hadden behandeld niet konden toepassen. Zodra de leerlingen een praktische opdracht moesten uitvoeren kon ik zien dat de toepassing van de grammatica achterbleef.

Ik hoor mezelf nog zeggen: ‘Hoe kan dat? Wij hebben alles behandeld, en getoetst, ze hebben ook nog huiswerk gemaakt en ik gaf zelfs nog stencils met extra opdrachten mee. En ja, voor een korte periode ging dat goed en het gemiddelde van de summatieve toetsen was oké. Maar dan merkte ik later dat mijn leerlingen niet meer wisten hoe ze bijvoorbeeld de wederkerende werkwoorden moesten vervoegen en toepassen in een schriftelijke opdracht.

De oplossing: terughalen

Tijdens mijn deelname aan een leertraject over formatief handelen kreeg ik van een collega mooie feedback. Wat ik deed was niet per se fout maar ik ging te snel vooruit, zonder terug te kijken. Er was weinig herhaling ingebouwd in het programma, waardoor aangeleerde kennis niet kon beklijven. Hierdoor ontwikkelden schema’s zich onvoldoende in het langetermijngeheugen, en vergaten ze alles snel weer.

Deze feedback was helder en ik ging eerst kijken welke grammaticale elementen bij dit specifieke leerjaar belangrijk waren. Toen besloot ik om deze onderwerpen minimaal drie keer terug te laten keren in het programma van dat leerjaar. Door kennis vaker te toetsen (terughalen/retrieval practice) zag ik dat de grammaticale kennis langer bleef hangen. Wij hebben hierna als sectie ruimte ingebouwd in het curriculum voor deze herhalingen. Tijdens de 8 weken waarin een grammaticaal onderdeel behandeld werd, deed ik iedere les een korte check. Om de ruimte te creëren die nodig was hebben wij afscheid genomen van allerlei opdrachten uit de methode en hebben wij deze vervangen door deze terughaaloefeningen.

De Verb Grid

Een voorbeeld van een korte terughaaloefening was de ‘Verb Grid’.

Dit zette ik vaak in aan het begin van de les. Dit kan door ze deze te geven als een klein strookje, of door het ze laten noteren op een wisbordje. Aan de hand hiervan kon ik op een snelle manier verschillende dingen controleren

De poll-vraag

Soms wilde ik maar één onregelmatige vorm controleren die een bekende valkuil voor ze was. In dat geval was een korte vraag met opties een mooi alternatief omdat het enkel door een wisbordje of een poll in de klas ik veel informatie kon ophalen over waar leerlingen nog moeite mee hadden ten opzichte van dat specifiek onderdeel.

Eva ____ un bocadillo todos los días.

a) almorza

b) almuerza

c) almuerzas

d) almorzamos

Na een tijdje merkte ik dat de leerlingen vaker en langer de uitgangen en vormen wisten. Omdat ze die kenden, waren ze beter in staat om deze in te zetten bij andere vaardigheden. Met andere woorden, de transfer van kennis naar toepassing in een voor hen minder bekende situatie was eenvoudiger geworden.

Daarnaast waren er nog meer voordelen. Uitgebreide kennistoetsen van grammatica werden minder relevant als toetsmoment, aangezien we door de regelmatige checks al goed wisten wat ze wel en niet konden. Ook de leerlingen merkten dat zij dingen beter wisten en dat gaf hen een ongelofelijke kick. Een ander niet minder belangrijk effect was dat ik minder gefrustreerd raakte bij het nakijken van schriftelijke opdrachten. Een mooie ontwikkeling! De volgende stap werd om dit ook in ander leerjaren en klassen toe te passen. Dit proces leverde in ieder geval mooie resultaten op waar wij als sectie mee aan de slag zijn gegaan.

Wat we nu doen

Als sectie hebben we hiervan tot slot een aantal dingen geleerd. Om grammatica beter te laten beklijven gingen wij:

1. Keuzes maken in de grammaticale onderdelen;
2. Zorgen voor een betere verdeling van grammatica in de doorlopende leerlijn:
3. Ruimte creëren in het programma voor herhaling van grammatica;
4. Vaker op verschillende manier een kennischeck doen.

In juni organiseert Toetsrevolutie een online leergang over formatief handelen bij MVT. Klik hier voor alle details.