Poster over differentiatie

 

Wat komt er allemaal kijken bij differentiatie? Op basis van het mooie boek ‘How to differentiate instruction in Academically Diverse Classrooms’ van Carol Ann Tomlinson maakte ik een praatplaat/poster. (Klik hier om te downloaden) . Hieronder zal de poster kort toelichten.

Differentiatie, een vaardigheid?

We noemen differentiatie vaak een ingewikkelde vaardigheid voor leraren. En daar begint al het probleem. Want differentiatie is wel meer dan een vaardigheid. Om effectief rekening te houden met verschillen – en niet de verschillen onbedoeld te vergroten – is een integratie  van kennis over differentiatie, differentiatievaardigheden en beroepshouding bij leraren essentieel, en vereist het ook aanpassingen aan je curriculumontwerp en toetsing.

Veel verschillende manieren om te differentiëren

Bij differentiëren denken we snel dat het alleen gaat om differentiatie op inhoud. Sommige leerlingen krijgen makkelijke stof of oefeningen aangeboden, en anderen krijgen meer uitdaging. Maar differentiatie kan ook op plaatsvinden op het proces – bijvoorbeeld sneller zelfstandiger laten werken–, en de wijze waarop leerlingen benaderd worden (meer of minder gesprekjes, meer of minder aanmoediging). We zouden ook kunnen differentiëren door leerlingen anders te beoordelen. Dit zal dan eerder de vorm aannemen van een product dan van een klassieke pen-en-papier-toets.

Bij producten kun je bijvoorbeeld denken aan een posteropdracht, maar ook het ontwerpen van een nieuwe boekomslag bij een gelezen boek. Voor verschillende leerlingen kun je verschillende criteria hanteren én bij beoordelingsproducten ontstaat er ruimte voor de eigen interesse van leerlingen.

Differentiatie eist een specifieke beroepshouding: hoge verwachtingen en focus op groei

Maar de gereedschapskist van leraren kan nog zo gevuld zijn, als leraar maak je er geen gebruik van als je geen hoge verwachtingen hebt en de focus niet houdt op de groei van alle leerlingen. Als hoge verwachtingen hebt van al je leerlingen, zul je je lesgeven zo vorm geven dat bij iedere leerling het onderste uit de kan wordt gehaald. Maar als je lage verwachtingen hebt geef je juist minder uitdaging en minder feedback, waardoor de lage verwachtingen ook een realiteit worden (en je jezelf dus bevestigd ziet in je lage verwachtingen).

Formatief handelen is ook een belangrijke factor

De problemen van lage verwachtingen ontstaan met name als we leerlingen bij voorbaat al een stempel opplakken, omdat we de prestaties uit het verleden als maatstaf gebruiken voor het heden: ‘Deze leerling heeft het in het verleden al slecht gedaan, dus die zal het nu ook wel slecht doen.’ Maar hoe een leerling het doet kan, van onderwerp tot onderwerp erg verschillen, zelfs binnen een vakgebied.

Door formatief te handelen kun je informatie ophalen over welke leerlingen waar moeite mee heeft, op het moment dat je het nodig hebt. Hiermee voorkom je dat je leerlingen bij voorbaat al een ongunstige stempel opdrukt. Ook kan de informatie leerlingen helpen om zelf een beslissing te maken over de logische vervolgstap in het onderwijsproces. Dit vereist natuurlijk dat jij en de leerlingen snel iets kunnen met de informatie. Vermijd daarom nakijken en administratie.

Tot slot

Over differentiatie valt nog veel meer te vertellen, in de toekomst zullen we er een aantal blogs aan wijden. Deze poster is vooral bedoeld om het gesprek met je collega’s over dit onderwerp aan te gaan, en ook als korte samenvatting van het mooie boek van Tomlinson over dit onderwerp.

Download hier de hi-res-versie van deze poster.

 

 

Auteur

  • Rene Kneyber

    René Kneyber is voormalig docent wiskunde, en tegenwoordig trainer, adviseur en bestuurder van Toetsrevolutie. Hij schreef en vertaalde meer dan vijftien boeken, waaronder Toetsrevolutie. Van 2015 tot 2022 was hij kroonlid van de Onderwijsraad. Samen met Valentina Devid en Flemming van de Graaf maakt hij de LLEARN-podcast

Auteur

  • Rene Kneyber

    René Kneyber is voormalig docent wiskunde, en tegenwoordig trainer, adviseur en bestuurder van Toetsrevolutie. Hij schreef en vertaalde meer dan vijftien boeken, waaronder Toetsrevolutie. Van 2015 tot 2022 was hij kroonlid van de Onderwijsraad. Samen met Valentina Devid en Flemming van de Graaf maakt hij de LLEARN-podcast

Meer posters