Daar stond ik dan zelf de cursus formatief handelen te geven voor de groep collega’s…..

Dit behoeft een introductie. Op mijn school, het Amadeus Lyceum in Vleuten, zijn we ons onderwijs onder de loep aan het nemen.

Onze gehele organisatie heeft de afgelopen twee jaar nagedacht over ‘is wat we doen nog wel goed en past dit bij ons?’. En alles waar we over nagedacht hebben is sinds dit schooljaar ook daadwerkelijk praktisch ingevoerd. Je snapt het al, alles staat nu op zijn kop.

Dat is niet per se slecht, juist goed dat er weer eens scherp naar de visie en de uitvoering daarvan wordt gekeken vind ik zelf. Daarbij wil ik onderscheid maken tussen de didactische en de praktische uitvoering en wil graag in deze blog schrijven over de didactische component.

De didactische keuze voor formatief handelen

Een aantal zaken waar we in mijn ogen de afgelopen schooljaren tegenaan liepen waren de ervaring van toetsdruk, de ‘consumerende houding’ van leerlingen, didactiek binnen het domeinonderwijs en de spagaat van behandelen (dingen moeten af) vs. beheersen.

Als je dit anders wil, zoals mijn collega’s en ikzelf, dan moet je veranderen.

Het startte met intensieve gesprekken over onze didactiek tijdens het vormgeven van het nieuwe schoolplan; hoe willen wij lesgeven op een manier die aansluit bij die visie en de waardes die belangrijk zijn binnen onze school en met alle collega’s hierover dezelfde taal spreken.

We besloten schoolbreed te starten met formatief handelen, omdat deze didactische manier van werken oplossingen biedt en aansluit bij de uitvoering van onze visie.

En bij de implementatie van formatief handelen mocht ik een rol spelen….vet!

Bij formatief handelen kun je effectiever sturen op het onderwijsproces. Je checkt bijvoorbeeld of leerlingen de benodigde voorkennis hebben om zo te beslissen of je verder kunt met de leerdoelen die je voor ogen hebt of dat er nog iets anders nodig is.

Door leerinhouden met formatief handelen aan te bieden ontstaat motivatie bij leerlingen, ze ervaren dat ze het geleerde écht kennen en met kwaliteit (kwaliteitsbesef) kunnen toepassen. Daarnaast ontstaat er door het testeffect (geregeld terugvragen van kennis) een meer diepgeworteld begrip van kennis en krijgt de kennis steeds meer plek in het langetermijngeheugen.

Zelfregulatie wordt ook vergroot met behulp van formatief handelen. Daarbij gaat het dan om het stellen van doelen, de voortgang monitoren, gebruik van feedback en het vervolgens nemen van vervolgstappen. De docent heeft aan het begin hier een grote rol in, maar die rol wordt gaandeweg steeds kleiner (maar is er natuurlijk nog wel).

Verder is ook het voordeel van formatief handelen dat de leerdoelen, de werkvormen die je toepast tijdens de lessen en de uiteindelijke beoordelingstoets steeds beter op elkaar afgestemd zijn. Op deze manier weten leerlingen wat ze moeten weten, hoe ze dat met kwaliteit moeten uitvoeren en is de afsluitende toets geen verrassing of beangstigend moment maar iets waar ze met vertrouwen naartoe kunnen gaan.

Hoe pakken we het aan binnen de organisatie

Snel werd duidelijk dat we flink willen timmeren aan onze gezamenlijke didactiek binnen de school. We hebben daarom niet gewacht en zijn vorig schooljaar het traject ‘formatief handelen’ gestart met een pilotgroep van 20 collega’s met behulp van Toetsrevolutie.

Die collega’s, waaronder ikzelf en mijn collega Niels, die ook interne trainer is op het Amadeus, hebben deze cursus met succes afgerond gedurende het schooljaar.

Deze pilotgroep is dit schooljaar verder gegaan met de ‘gevorderden’ cursus om zichzelf te verbeteren en diepgaander het geleerde verder toe te gaan passen.

Ook hebben we een stuurgroep opgestart die binnen de school dient voor allerlei zaken rondom formatief handelen. Hierbij valt te denken aan het bieden van een fysieke plek voor collega’s die samen werkvormen ontwikkelen of feedback willen, het geven van (on)gevraagd advies, het zichtbaar maken van formatief handelen en allerlei regeldingen rondom organisatie en facilitering. Deze stuurgroep moet een steeds grotere rol krijgen bij de verdere implementatie en kwaliteitsbewaking in de toekomst.

Op het Amadeus Lyceum hebben we een grote groep collega’s en deze willen we allemaal betrekken bij de didactiek binnen onze school. Nu was de grote wens dat we binnen onze school ook zelf de expertise zouden krijgen om zodoende alle collega’s te kunnen scholen. Vanuit de stuurgroep zijn Niels en ik nu in een praktische interne opleiding om door Toetsrevolutie opgeleid te worden tot trainer formatief handelen.

En daar stond ik dan zelf de cursus formatief handelen te geven voor de groep collega’s…..en het wat echt heel tof om te doen. Tof om zelf en bij collega’s te merken dat formatief handelen zo goed past bij onze school, de visie en de oplossingen biedt voor de zaken waar we de afgelopen schooljaren tegenaan lopen.

Een interne opleiding betekent weer flink studeren over van alles rondom formatief handelen. Samen met Valentina Devid, trainer bij Toetsrevolutie, bereiden we alle bijeenkomsten voor de startersgroepen voor (nu 60 collega’s) en denken we na/sparren we over het vervolgtraject en alle veranderkundige zaken die hierbij komen kijken.

Door straks interne trainers te hebben die, in combinatie met de stuurgroep, fungeren als expertise binnen de school als het gaat over formatief handelen kunnen we straks echt goed op eigen benen staan.