De laatste vijf minuten van een les zijn vaak een wonderlijke mix van chaos, tassenritsconcerten en leerlingen die al half in de gang staan. Als alternatief voor dit rommelige moment ligt er een kans: de exit ticket.

Een exit ticket is een korte opdracht of vraag die je aan het einde van de les aan je leerlingen voorlegt. Ze beantwoorden deze op een klein papiertje, digitaal formulier of post-it, en die leveren ze in voordat ze het lokaal verlaten.

Zo krijg je als docent snel inzicht in hun begrip van de lesstof. Met een korte, doelgerichte vraag aan het einde van de les kun je als docent zicht krijgen op wat leerlingen écht begrepen hebben en waar ze nog mee worstelen. Dit helpt je om beter aan te sluiten op wat je leerlingen moeilijk vinden in je volgende les.

In deze blog geef ik je acht praktische tips om deze krachtige werkvorm effectief in te zetten.

1. Richt je op het lesdoel en houd het beknopt

Een exit ticket is het krachtigst als het één helder doel dient. Koppel je opdracht aan het lesdoel en beperk je tot één of twee kernvragen, op maximaal één zijde van een A4. Zo blijft het behapbaar voor leerlingen én voor jou bij het analyseren. Streef ernaar dat leerlingen in maximaal vijf minuten de exit ticket kunnen maken.

Als je de vraag of opdracht opstelt, denk dan na over welke veelvoorkomende misvattingen of denkfouten leerlingen waarschijnlijk zullen hebben. Zorg ervoor dat je die met je vraag of opdracht ook daadwerkelijk kunt opsporen.

2. Stel een focusvraag en focusantwoord op

Maak voor jezelf concreet wat je terug wilt zien: Welke vraag moet iedere leerling kunnen beantwoorden zodat jij tevreden kunt zijn over het behalen van het lesdoel? Deze *focusvraag* of *focusprestatie* helpt jou gericht evalueren en helpt leerlingen zich bewust te worden wat het lesdoel precies van ze verlangt.

Het is heel behulpzaam om naast een focusvraag voor jezelf ook een focusantwoord op te schrijven. Welk antwoord moet iemand geven zodat jij kan zeggen dat de leerling ‘geslaagd’ is voor het lesdoel? Welke kenmerken wil je terugvinden in het antwoord of welke criteria wil je erin herkennen? Dit helpt je je analyse straks vlotter te maken.

Meer lezen over het opstellen van een focusvraag of focusprestatie? Dat kan in deze blog.

3. Gebruik een format dat je makkelijk kunt beoordelen

Zorg dat je niet verdwaalt in lange open antwoorden. Gebruik bijvoorbeeld formats zoals:

• invulzinnen
• meerkeuze met toelichting
• één zin of één woord
• digitale tools met automatische samenvatting

Dat maakt het verwerken sneller en betrouwbaarder.

Craig Barton beschrijft in zijn boek Volgens Barton’dat hij een exit ticket gebruikt met een duidelijke plek voor een meerkeuzeantwoord, maar ook ruimte voor een toelichting. Als hij antwoorden tegenkomt die hij vreemd of verwarrend vindt, kan hij vervolgens in de toelichting goed zien wat de leerling gedaan heeft.

Meer lezen over hoe Craig Barton meerkeuzevragen inzet? Het hele hoofdstuk kun je hier gratis lezen.

4. Laat leerlingen de exit ticket individueel maken

Laat leerlingen de exit ticket zelfstandig invullen, zonder overleg met klasgenoten. Alleen zo krijg je een zuiver beeld van wat elke leerling écht begrepen heeft. Samen overleggen kan waardevol zijn op andere momenten in de les, maar hier wil je juist individuele denkprocessen zichtbaar maken. Je gebruikt de informatie immers om je onderwijs af te stemmen op de behoeften van elke leerling.

Geef daarbij ook een heldere instructie, zoals: “Ik wil graag dat je dit zelfstandig invult, zonder te overleggen. Alleen dan kan ik goed zien wat jij al begrijpt en waar ik je eventueel nog bij kan helpen.”

5. Wees transparant over het doel van de exit ticket

Vertel je leerlingen waarom je de exit ticket inzet en wat je ermee gaat doen. Laat duidelijk weten dat het niet bedoeld is voor beoordeling, maar om zicht te krijgen op hun begrip en om het onderwijs te verbeteren. Dit voorkomt onnodige stress en verhoogt de kans op eerlijke, bruikbare antwoorden. Bijvoorbeeld: “Ik laat jullie aan het eind van de les een korte vraag beantwoorden. Dat is geen toets, maar een manier voor mij om te zien wat goed ging en wat ik misschien nog beter kan uitleggen.”

6. Maak de exit ticket het startpunt voor de volgende les

Gebruik de opbrengst van een paar exit tickets om samen met je klas terug te blikken. Je kunt bijvoorbeeld drie verschillende leerlingantwoorden selecteren: eentje die het goed heeft begrepen, eentje die er een beetje naast zit, en eentje waar een duidelijke misvatting in zit. Door deze drie klassikaal te bespreken, kun je samen analyseren wat goed ging en wat niet. Zo wordt de lesinhoud herhaald én verdiept.

Bijvoorbeeld: “Vorige les heb ik drie exit tickets bekeken, drie daarvan vond ik heel interessant. Eén leerling had het verschil tussen oorzaak en gevolg goed verwoord, één zat er een beetje naast en één had het helemaal anders geïnterpreteerd. We beginnen vandaag met die drie voorbeelden, zodat we samen kunnen uitzoeken wat er goed ging en wat niet. Zo frissen we het nog even op voordat we verder gaan.”

7. Heb je weinig tijd? Neem een steekproef onder leerlingen

Het is natuurlijk niet de bedoeling om alle exit tickets uitgebreid te bestuderen. Maar soms heb je ook onvoldoende tijd voor een snelle scan van de hele klas. Neem dan een snelle steekproef van vijf leerlingen van verschillende vaardigheidsniveaus, dit kan al veel opleveren. Je krijgt daarmee zicht op trends en opvallende uitschieters.

8. Herhaal de werkvorm regelmatig

Eenmalig een exit ticket inzetten levert al waardevolle informatie op, maar de echte kracht zit in herhaling. Door deze werkvorm regelmatig te gebruiken, raken leerlingen vertrouwd met het format en worden hun antwoorden informatiever. Bovendien bouw je zo aan een doorgaande lijn in je lespraktijk waarbij feedback en reflectie vanzelfsprekender worden.

Een krachtig voorbeeld hiervan is het herhalen van eenzelfde vraag aan het einde van meerdere lessen. Bijvoorbeeld in de les geschiedenis: “Wat was het belangrijkste kenmerk van het absolutisme in de 17e eeuw?” Naarmate leerlingen deze vraag vaker tegenkomen, merken ze dat ze hun antwoord steeds preciezer en vollediger kunnen formuleren. Zo ervaren ze hun eigen groei en krijgen ze vertrouwen in hun leerproces.

Conclusie

De exit ticket is een eenvoudig maar krachtig instrument om je onderwijs beter af te stemmen op wat leerlingen nodig hebben. Door je vragen slim te formuleren, de juiste formats te kiezen en helder te communiceren over het doel, vergroot je de impact van deze werkvorm. En met een beetje oefening wordt het vaste prik in jouw lesroutine — ook in die laatste vijf rumoerige minuten.