Veel leraren stapelen hun interessante boeken over onderwijs op voor in de zomervakantie. Op het strand, naast het zwembad of in de hangmat is het ideale moment om nieuwe inzichten en inspiratie op te doen voor na de vakantie.

Zelf raak ik altijd erg geïnspireerd door literatuur over effectief lesgeven & formatief handelen.

Het belangrijkste en meest recente boek om te lezen over formatief handelen is natuurlijk Formatief handelen: van instrument naar ontwerp van mijn collega’s René Kneyber, Dominique Sluijsmans, Valentina Devid & Blanca Wilde López. Hierin leggen ze goed uit wat formatief handelen wel en niet is, maar staan ze ook stil bij feedback en kwaliteitsbesef bijbrengen. Het boek is natuurlijk gratis te downloaden op deze pagina!

Hieronder staan vier andere boeken die ik aanraad en wat mij deze hebben opgeleverd, en nog een tip van mbo-collega Golan Muhyaldin.

1.Feedback in de klas – Stijn Vanhoof en Geert Speltincx

Dit boek is geschreven om je te laten nadenken over het gebruik van feedback in je lessen maar ook in je curriculum. Hoe bouw je feedback op bij grote opdrachten? Hoe ga je met leerlingen in gesprek over feedback?

Wat dit boek mij tot nu toe heeft opgeleverd:

• Veel concrete werkvormen om de leerlingen te laten werken aan kwaliteitsbesef.
• Ik denk beter na wanneer ik welke feedback aan leerlingen geef in hun leerproces.
• Verschillende manieren om met relatief weinig werk zeer bruikbare feedback te geven.
• Het biedt handvatten om in je klas steeds meer een feedbackcultuur creëren.

Als je een boek zoekt met veel praktische voorbeelden dat is dit het boek voor jou!

Bestel op bijv. Bol.com 

2. Wijze lessen – Tim Surma, Kristel Vanhoywegen, Dominique Sluijsmans, Gino Camp, Daniël Muijs en Paul Kirschner

Wijze lessen is een bekend boek en biedt twaalf bouwstenen voor effectief onderwijs. Zeven van deze twaalf bouwstenen gaan over formatief handelen en feedback.

Wat heeft mij dit boek opgeleverd tot nu toe?

• Ik ben me meer bewust van effectieve leerstrategieën.
• De basiskennis over welke verschillende soorten feedback er zijn en wat de doelen hiervan zijn, vond ik heel goed.
• Veel praktische voorbeelden van formatief handelen en feedback.
• Ik kreeg meer inzicht in hoe je hoe effectief feedback geeft – en wanneer niet.

Het boek is ook nog eens gratis te downloaden op www.wijzelessen.nu. of als papieren versie op bol.com

3. Toetsrevolutie VO – Dominique Sluijsmans en René Kneyber

Hoe zorgen we ervoor dat het schoolsysteem meer feedback gericht wordt? Hoe maken we van een toetscultuur meer een feedbackcultuur? Hoe komt leren meer centraal te staan in school i.p.v. presteren?

Dit boek is een bundel met daarin ook meer praktische bijdragen en interviews met docenten die al bezig zijn met formatief handelen en feedback.

Wat heeft mij dit boek opgeleverd tot nu toe?

• Inzicht in waarom een overstap naar een feedbackcultuur wenselijk is.
• Hoe richt je (ict)-systemen anders in zodat ze passen bij een feedbackcultuur.
• Hoe je ervoor zorgt dat feedback standaard wordt binnen je klas/ opleiding of school.
• Handvatten om nu concreet een school in te richten waarbij een feedbackcultuur centraal staat.

Dit boek  is ook gratis te downloaden: VO

4. Doorloopjes – Tom Sherrington & Oliver Caviglioli

Het handboek om aan de hand van Doorloopjes (een soort stappenplannen) je eigen onderwijspraktijk te verbeteren. Het helpt je bij vragen zoals: Hoe houd ik effectief orde & Hoe bevraag je makkelijk (alle) leerlingen & Hoe pas ik herhaling toe in mijn curriculum?

In het boek is ook veel aandacht voor formatief handelen en feedback.

Wat heeft mij dit boek opgeleverd tot nu toe?

• De Doorloopjes zijn heel duidelijk, bijvoorbeeld een goed stappenplan voor het geven van klassikale feedback.
• Praktische handvatten hoe je nu leerlingen bevraagd en uit welke onderdelen dat proces dan moet bestaan.
• Het benadrukte voor mij nog weer eens de kracht van voorbeelden en hoe ik die het beste in kan zetten.

Dit boek is te koop, maar er is ook een gratis website met video’s van experts en alle doorloopjes. www.doorloopjes.nl

5. De zes rollen van de leraar – Martie Slooter

Deze tip is van Golan Muhyaldin:

Een leraar heeft meerdere petten op wanneer het gaat om horizontaal en formatief handelen. Het boek ‘De zes rollen van de leraar’ legt de presentator, gastheer/-vrouw, didacticus en de afsluiter centraal om zo uiteindelijk tot de zesde rol te komen namelijk de coach. Dit boek vat samen hoe we in elke rol het groei- en denkproces kunnen stimuleren vanuit verschillende perspectieven.

Wat heeft mij dit boek opgeleverd tot nu toe?

• Bewust worden van deze rollen heeft mij gemaakt tot hoe ik ben, namelijk een docent die de studenten mede-eigenaar maakt in de lessen. Denk bijvoorbeeld aan het samen ontwerpen van succescriteria wat een beoordeling wordt van een POP-presentatie.
• Er zijn verschillende rollen die ik bewuster inzet. Enkele voorbeelden:
  • Er zijn momenten waarop ik de clown speel. Dan zet ik mezelf bewust voor schut zodat studenten meer durven te doen en fouten durven te maken. Soms ben ik de acteur die spiegelt hoe het wel of totaal niet hoort door een casus voor te leggen.
  • Maar vaker wel dan niet ben ik de didacticus die met leuke feitjes komt die, de studenten het nemen van verantwoordelijkheid om te leren, laat zien.
  • Vanuit de laatste rol, de coach, heb ik geleerd hoe ik minder studenten hoef aan te spreken en hen meer naar mij laat komen. Leren komt in verschillende niveau’s. Hierover legt M. Slooter (2018) in dit boek uit hoe je tot het laatste niveau komt, namelijk het niveau ‘excellent’ waarbij een cumulatie van wijsheid, sociaal-emotioneel leren en herhaaldelijk tussenstapjes van feedback helpen om samen met de student de reis tot oprechte toenadering en ontwikkeling te creëren.

In conclusie kan dit boek inzicht geven in wat je simpel moet houden en hoe formatief handelen vanuit verschillende rollen van de leraar benaderd kan worden. Aldus een ‘hands-on’ boek die voor mij het platform creëerde tot formatief handelen.

Boek gelezen, wat nu?

Als ik mijn boeken gelezen heb zet ik ze daarna in onze personeelskamer zodat ook collega’s ze kunnen lezen. Inmiddels komen er steeds meer onderwijsboeken bij die mensen meenemen uit de kast, lezen en weer terugleggen. Zie ook mijn blog over hoe je formatief handelen meer kunt laten leven op school.