Sinds de coronapandemie hebben we al een aantal periodes gehad waarin er online lesgegeven moest worden. Voor veel docenten is dit niet de reguliere gang van zaken en het blijft daarom zoeken naar de juiste aanpak. Onlineonderwijs kent namelijk een aantal specifieke uitdagingen.
Omdat je geen oogcontact kunt maken, mis je een belangrijk contact met de klas. Daarom is het van belang om in ieder geval iedere zeven minuten een gezamenlijk activiteit doen, waarbij een reactie van iedereen gevraagd wordt. Dit zorgt dat ze hun aandacht erbij houden. Als je dit doet in de vorm van formatief handelen krijg je ook meteen zicht op of je lessen aanslaan.
Hoe begin je?
Het ontwerpen van een online les verloopt eigenlijk hetzelfde als het ontwerpen van een fysieke les. Denk na over de vraag: wat moeten de leerlingen na jouw les/lessen kunnen? Met andere woorden, wat moeten ze echt kennen, kunnen en ervaren hebben. Aangezien je binnen je onlineonderwijs minder tijd hebt en een online les minder effectief is, is het belangrijk om scherpere keuzes te maken in de stof die je wel en niet aanbiedt. Bepaal vervolgens welk doel je de leerlingen aan wilt leren. Op het moment dat je dit doel scherp hebt kun je bedenken op welke momenten je formatief handelen kunt inzetten (Blog: “Ons model voor formatief handelen”) om te kijken of leerlingen de juiste voorkennis hebben of de uitleg hebben begrepen om verder te gaan in de online les.
Hoe pak je formatief handelen concreet aan in je online les?
Om informatie op te halen over waar leerlingen staan in het leerproces zijn ook online veel tools en hulpmiddelen beschikbaar. Hieronder worden er een aantal uitgelicht.
De chatfunctie
In nagenoeg alle online omgevingen zit een chatfunctie. Hiermee kun je makkelijk zien waar alle leerlingen staan door middel van het stellen van diagnostische meerkeuzevragen (Online minicursus diagnostische vragen maken & de Podcast onderaan deze pagina). De leerlingen kunnen dan de juiste letter in de chat sturen. Nog overzichtelijker is het om de emoticon-functie hiervoor te gebruiken. Elk antwoord heeft zijn eigen emoticon. Hiermee kun je snel zien wat alle leerlingen hebben geantwoord en wat je geïnformeerde vervolghandeling gaat worden. Daarnaast kun je ook open vragen (bijv. uit een PowerPoint) of werkboek gebruiken en de leerlingen hier in de chat antwoord op laten geven.
Tips voor gebruik chatfunctie
- Wachten met op enter drukken. Laat ze allemaal tegelijk hun antwoord versturen wanneer jij een teken geeft. Zo voorkom je dat ze elkaar na gaan praten.
- Geef aan dat je na het beantwoorden de leerlingen willekeurig om uitleg gaat vragen. Hierdoor is de kans groter dat ze een serieus antwoord geven.
Mentimeter
Een andere manier om informatie op te halen is de site Mentimeter. Je kunt hiermee gratis woordwolken maken waarmee je makkelijk voorkennis op kunt halen. Ook kun je een poll maken waarbij je een uitgebreide analyse krijgt van de gegeven antwoorden.
Padlet
Padlet (www.padlet.com) is een handig online prikbord waarmee je gemakkelijk informatie kunt ophalen (Blog: “10 werkvormen om formatief te handelen met Padlet”). Enkele voorbeelden hoe je dit in de online les kunt gebruiken zijn:
- Antwoorden op open vragen laten vergelijken
- Foto’s van geschreven antwoorden laten uploaden, en op het ‘prikbord’ zetten.
- Uitkomsten groepopdrachten in breakout rooms in Padlet laten schrijven
Tips voor gebruik van Padlet
- Maak een vaste Padlet per klas aan
- Laat de leerlingen hun naam boven het antwoord schrijven als je wilt weten van wie het is
- Geef leerlingen de tijd om hun antwoord te formuleren en check of iedereen wel een antwoord heeft geschreven
Online wisbordjes
Steeds meer docenten maken gebruik van wisbordjes om snel te checken of leerlingen de juiste voorkennis hebben of de uitleg hebben gegrepen. Deze zijn er gelukkig ook online via https://digitaalwisbordje.nl & www.whiteboard.fi.
Tips voor gebruik online wisbodje
- Leg duidelijk uit waar de tekstvak-functie zit (als je die gebruikt)
- Oefen eerst kort hoe de online wisbordjes werken
- Gebruik ze het liefst op een pc of laptop
Tot slot
Online lesgeven is natuurlijk minder ideaal dan fysiek lesgeven. Je kunt echter met het effectief inrichten van je didactiek en het gebruiken van de juiste tools de lessen toch zo afwisselend en effectief mogelijk maken. Ik hanteer hier voor mijzelf altijd het volgende uitgangspunt: “kies de vorm waarmee je het best de informatie ophaalt die jij wilt hebben en zorg ervoor dat deze vorm zo min mogelijk extra handelingen voor de leerling en docent geeft”.
[spotifyplaybutton play=”https://open.spotify.com/episode/2zfPvn9wCFDItj4MyzoAkY?si=UC01-DtvSVmTRBSO8tZhPQ”]
